Η Καλλονή, η μεγαλύτερη κωμόπολη του νησιού, αποτελούσε και αποτελεί -εξαιτίας και της θέσης της στο κέντρο της περιοχής- μεγάλο εμπορικό και διοικητικό κέντρο της Κεντρικής Λέσβου, είναι δε γνωστή με το ίδιο όνομα από το 1300 π.Χ., ενώ όπως αποδεικνύουν τα ιστορικά μνημεία, γύρω στο 1400 π.Χ. ήταν ήδη μια σημαντικότατη πόλη, όπου συγκεντρώνονταν κάτοικοι και από τις γειτονικές πόλεις-κράτη Πύρρα και Αρίσβη, των οποίων σημαντικά ευρήματα έχουν εντοπιστεί στον Κόλπο της Καλλονής. Η ακμή της συνεχίστηκε κατά τα Βυζαντινά και Μεσαιωνικά χρόνια, ενώ κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε λίκνο της Ορθοδοξίας. Η σύγχρονη πόλη χαρακτηρίζεται από τα μοναδικά αρχιτεκτονικά της στοιχεία της, τον Ι.Ν της Ζωοδόχου Πηγής, του 1805 και από την ιδιαίτερη ζωντάνια της. Το αρχαίο ιερό των Μέσων - ναός οικοδομημένος από τους Αιολείς τον 3ο π.Χ αιω. και αφιερωμένος στους θεούς Δία, Ήρα και Διόνυσο - η αρχαία »Κλοπεδή» - ναός αφιερωμένος στο θεό Απόλλωνα, του 8ου π.Χ αιω. - και το βυζαντινό μοναστήρι της Μυρσινιώτισσας- όπου οι μοναχές φτιάχνουν υφαντά και ροδόσταμο - είναι μερικά μόνο από τα σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής.Εκπαιδευτήρια Καλλονής, ένα σχολείο σπάνιας καλλονής, με κάτοψη σχήματος «Π» και επιβλητική είσοδο, στην οποία δεσπόζουν Ιωνικού ρυθμού κίονες, που έφτασε να φιλοξενεί 330 μαθητές. Την κατασκευή ανέλαβε ο Μυτιληνιός αρχιτέκτονας Ασημάκης Φούσκας, που ολοκλήρωσε τις εργασίες του κτιρίου το 1929 χάρη στις οικονομικές παροχές που παρείχαν οι ομογενείς Καλλονιάτες από την Αμερική, καθώς και η Μονή Λειμώνος. Σε μικρή απόσταση από τον Κόλπο Καλλονής η Αγία Παρασκευή, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του νησιού, που διατηρεί ολοζώντανα τα έθιμα και τις παραδόσεις της. Βρίσκεται στο κέντρο του νησιού και είναι χτισμένη σε λεκανοπέδιο, που περιβάλλεται από γυμνούς λοφίσκους και χαμηλά βουνά φυτεμένα με ελιές. Ραχοκοκκαλιά της κωμόπολης ο κεντρικός πλακόστρωτος δρόμος της, με τα εντυπωσιακά νεοκλασσικά αρχοντικά και τα παροδοσιακά σπίτια με τις λουλουδιασμένες αυλές. Η πόλη χτίστηκε το 17ο αι. από τους κατοίκους της Γέρας, οι οποίοι εγκατέλειψαν τα παράλια του Κόλπου της Καλλονής εξαιτίας των συνεχών επιδρομών. Το όνομα δόθηκε στην κωμόπολη από το ομώνυμο εκκλησάκι της Αγίας Πρασκευής, που είναι κτισμένο μέσα σε σπήλαιο. Το σύνολο σχεδόν του οικισμού αποτελείται από αγροτικά και αστικά σπίτια χτισμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το κτήριο των Εκπαιδευτηρίων, το Δημαρχείο και ο Ι.Ν. των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Στην είσοδο του χωριού υπάρχουν παλιά βιομηχανικά κτήρια, κυρίως ελαιοτριβεία. Ένα από αυτά έχει αναπαλαιωθεί και στεγάζει το πρότυπο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Για να ολοκληρώσετε τη γνωριμία σας με την πόλη, αξίζει τον κόπο να επισκεφθείτε το πετρόκτιστο ελαιοτριβείο, κτήριο του 1910, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Το 1984 αναστηλώθηκε και μετατράπηκε σε Πνευματικό Κέντρο, με αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, λαογραφική συλλογή και ξενώνες. Θαυμάσια ευκαιρία για επίσκεψη στην Αγία Παρασκευή, προσφέρει η ονομαστή γιορτή του Ταύρου, στις αρχές Ιουνίου, προς τιμήν του Αγίου Χαραλάμπους. Το έθιμο, που οι ρίζες του ανάγονται στο 17ο αι., περιλαμβάνει μεγάλο γλέντι με παραδοσιακή μουσική, ιπποδρομίες με βραβεία και έντονα δείγματα αρχαιολατρείας.
